Những Bệnh Liên Quan Đến Dạ Dày

Dạ dày không chỉ là cơ quan tiêu hóa mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến sức khỏe tổng thể. Khi chức năng dạ dày suy giảm hoặc bị tổn thương, không chỉ việc tiêu hóa bị ảnh hưởng mà nhiều bệnh lý nghiêm trọng có thể phát sinh, từ viêm loét đến ung thư dạ dày. Hiểu đúng và đầy đủ về các bệnh lý dạ dày là bước đầu tiên để điều trị hiệu quả và phòng ngừa biến chứng. Bài viết này, Dr. Thùy Dung sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện về những bệnh liên quan đến dạ dày phổ biến. 

1. Tổng quan về chức năng của dạ dày

Dạ dày (bao tử) là một cơ quan rỗng thuộc hệ thống tiêu hóa, nằm giữa thực quản và tá tràng. Cơ quan này đảm nhiệm vai trò dự trữ, nghiền nhỏ và tiêu hóa sơ bộ thức ăn thông qua hoạt động co bóp cơ học và tác động của enzym tiêu hóa (pepsin) cùng acid dịch vị (HCl). Sau khi được xử lý tại dạ dày, thức ăn tiếp tục được chuyển xuống ruột non để tiếp tục quá trình hấp thu dinh dưỡng.

Do đặc điểm liên tục tiếp xúc với thực phẩm, dịch tiêu hóa và các tác nhân từ bên ngoài, dạ dày rất dễ bị tổn thương nếu không được chăm sóc đúng cách. Các yếu tố như chế độ ăn uống không điều độ, stress kéo dài, lạm dụng thuốc, vi khuẩn H. pylori,… đều có thể góp phần hình thành các bệnh lý tại cơ quan này.

2. Nguyên nhân gây ra các bệnh lý tại dạ dày

Dạ dày là nơi đầu tiên tiếp nhận và xử lý thức ăn sau khi được đưa vào cơ thể. Hoạt động tiêu hóa tại đây yêu cầu sự phối hợp chặt chẽ giữa các enzym, acid và hoạt động cơ học. Tuy nhiên, nhiều yếu tố nội và ngoại sinh có thể phá vỡ sự cân bằng sinh lý này, gây nên các rối loạn chức năng hoặc tổn thương thực thể.

Các nguyên nhân thường gặp bao gồm:

• Chế độ ăn uống không hợp lý: Ăn không đúng giờ, bỏ bữa (đặc biệt là bữa sáng), ăn quá no, tiêu thụ nhiều thực phẩm chua, cay, béo hoặc dùng bữa khuya thường xuyên sẽ gây rối loạn tiết acid, ảnh hưởng đến quá trình co bóp và dễ dẫn tới viêm loét hoặc rối loạn vận động dạ dày.

• Sử dụng rượu bia và chất kích thích: Ethanol trong rượu bia có thể làm tổn thương lớp nhầy bảo vệ niêm mạc, tăng tính thấm của niêm mạc dạ dày với acid, từ đó thúc đẩy quá trình viêm loét.

• Lạm dụng thuốc tân dược, đặc biệt là NSAIDs: Nhóm thuốc chống viêm không steroid (ibuprofen, diclofenac, aspirin,…) ức chế tổng hợp prostaglandin – yếu tố quan trọng bảo vệ niêm mạc dạ dày, dẫn đến tăng nguy cơ viêm loét.

• Yếu tố tâm lý và lối sống thiếu khoa học: Căng thẳng thần kinh kéo dài, làm việc quá sức, ngủ không đủ giấc làm gia tăng hoạt động của hệ thần kinh giao cảm và tiết cortisol, từ đó ảnh hưởng xấu đến vận động và tiết dịch tiêu hóa.

3. Các bệnh lý dạ dày thường gặp nhất hiện nay

Viêm loét dạ dày – tá tràng

Đây là tình trạng niêm mạc dạ dày hoặc tá tràng bị tổn thương gây viêm, thậm chí loét nông hoặc sâu. Bệnh có thể diễn tiến cấp tính hoặc mạn tính, trong đó viêm loét mạn tính kéo dài có thể dẫn đến xuất huyết tiêu hóa, hẹp môn vị hoặc ung thư hóa.

Dấu hiệu lâm sàng:

• Đau vùng thượng vị, đặc biệt khi đói hoặc sau bữa ăn no;

• Cảm giác đầy hơi, khó tiêu, buồn nôn;

• Ợ hơi, ợ chua, nóng rát vùng ngực;

• Rối loạn tiêu hóa: tiêu chảy hoặc táo bón thất thường.

Trào ngược dạ dày thực quản (GERD)

Là hiện tượng dịch vị acid hoặc dịch mật từ dạ dày trào ngược lên thực quản, do sự suy giảm chức năng cơ thắt thực quản dưới (LES). Tình trạng này có thể kéo dài và gây tổn thương niêm mạc thực quản.

Triệu chứng điển hình:

• Ợ nóng, ợ chua, nóng rát sau xương ức, đặc biệt khi nằm;

• Buồn nôn, cảm giác đắng miệng, khô họng, ho khan kéo dài;

• Khó nuốt, đau họng, khàn tiếng;

• Tức ngực không liên quan đến tim mạch.

Viêm hang vị dạ dày

Hang vị là phần dưới của dạ dày, gần môn vị, rất nhạy cảm với acid. Tổn thương tại vùng này có thể là viêm sung huyết, viêm trợt hoặc loét hang vị.

Dấu hiệu nhận biết:

• Đau âm ỉ vùng thượng vị, tăng lên sau bữa ăn hoặc khi ăn đồ cay nóng;

• Ợ hơi, ợ chua, buồn nôn;

• Sút cân nhanh, mệt mỏi kéo dài;

• Trường hợp nặng có thể nôn ra dịch nhầy, hôi.

Nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori (HP)

Helicobacter pylori là loại xoắn khuẩn cư trú tại lớp nhầy của niêm mạc dạ dày và là tác nhân hàng đầu gây viêm loét, viêm teo niêm mạc và ung thư dạ dày.

Nhiều trường hợp nhiễm HP không có biểu hiện rõ rệt, nhưng cũng có thể gặp:

• Đau bụng vùng thượng vị, đầy hơi, ợ nóng;

• Hơi thở có mùi, chán ăn, sụt cân;

• Phân đen hoặc lẫn máu trong trường hợp biến chứng loét chảy máu.

Xuất huyết dạ dày

Là biến chứng cấp tính của các bệnh lý như viêm loét dạ dày mạn tính, thường gây xuất huyết tiêu hóa trên, có thể đe dọa tính mạng nếu không được xử trí kịp thời.

Dấu hiệu cảnh báo:

• Nôn ra máu hoặc chất nâu sẫm như bã cà phê;

• Phân đen hắc ín, có mùi tanh;

• Choáng, tụt huyết áp, da xanh tái, đổ mồ hôi lạnh.

Ung thư dạ dày

Là bệnh lý ác tính phát sinh từ niêm mạc dạ dày, thường gặp ở giai đoạn muộn do triệu chứng ban đầu mờ nhạt, dễ nhầm với rối loạn tiêu hóa thông thường.

Triệu chứng lâm sàng:

• Đau bụng kéo dài không đáp ứng thuốc thông thường;

• Sút cân nhanh, chán ăn, đầy bụng, buồn nôn;

• Nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen;

• Thiếu máu, da xanh xao, cơ thể suy kiệt.

4. Các biện pháp điều trị và kiểm soát bệnh dạ dày hiệu quả

Dùng thuốc theo chỉ định y khoa

Các nhóm thuốc thường được chỉ định bao gồm:

• PPI (ức chế bơm proton): giảm tiết acid mạnh, điều trị viêm loét và trào ngược;

• Thuốc diệt H. pylori: kết hợp 2 loại kháng sinh và 1 PPI theo phác đồ chuẩn;

• Thuốc bảo vệ niêm mạc: sucralfate, bismuth;

• Prokinetics: giúp tăng nhu động, cải thiện trào ngược và rối loạn vận động;

• Antacid: trung hòa acid tạm thời.

Đặc biệt, người bệnh tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.

Điều chỉnh chế độ ăn uống, lối sống

• Ăn đúng giờ, không bỏ bữa, chia nhỏ bữa ăn;

• Hạn chế thực phẩm kích thích: đồ chiên, cay, rượu, bia, cafein;

• Tăng cường chất xơ, rau xanh, trái cây dễ tiêu hóa;

• Duy trì cân nặng hợp lý, không ăn khuya, không nằm ngay sau ăn;

• Quản lý stress, nghỉ ngơi hợp lý, tập thể dục thường xuyên.

Tái khám định kỳ

• Thực hiện nội soi tiêu hóa, xét nghiệm H. pylori định kỳ ở người có nguy cơ cao;

• Tuân thủ lịch tái khám và theo dõi triệu chứng để điều chỉnh phác đồ điều trị kịp thời;

• Ở nhóm nguy cơ cao (tiền sử loét, viêm teo niêm mạc, polyp, người thân ung thư dạ dày): cần được theo dõi sát và điều trị dự phòng biến chứng.

Dạ dày là cơ quan có vai trò trung tâm trong hệ tiêu hóa, đồng thời cũng rất dễ bị tổn thương nếu không được chăm sóc đúng cách. Phát hiện sớm và điều trị kịp thời các bệnh lý dạ dày là yếu tố then chốt giúp bảo vệ sức khỏe lâu dài, phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm như xuất huyết tiêu hóa hay ung thư. Nếu bạn có dấu hiệu rối loạn tiêu hóa kéo dài, đau vùng thượng vị, ợ hơi, ợ chua… hãy liên hệ ngay với bác sĩ Thùy Dung để được hỗ trợ kịp thời nhé!

THÔNG TIN LIÊN HỆ

Fanpage: Dr Thùy Dung  (Bác sĩ Dung)

Website: drthuydung.com

TikTok: Dr Thuỳ Dung

Youtube: Dr Thuỳ Dung