70% Nguy Cơ Đột Quỵ Đến Từ Những Thói Quen Tưởng Chừng Vô Hại

Đột quỵ (stroke) hay tai biến mạch máu não là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn phế trên toàn thế giới. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có hơn 15 triệu người bị đột quỵ, trong đó khoảng 5 triệu người tử vong và 5 triệu người sống sót nhưng phải chịu các di chứng nặng nề. Điều đáng lo ngại là khoảng 70% nguy cơ đột quỵ xuất phát từ những thói quen hàng ngày tưởng chừng vô hại – mà chúng ta vẫn thực hiện đều đặn mà không hề hay biết. Vậy những thói quen nào đang âm thầm “bào mòn” sức khỏe mạch máu và gia tăng nguy cơ đột quỵ? Làm sao để nhận diện, điều chỉnh và phòng ngừa từ sớm? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây.

1. Thức khuya – “kẻ sát nhân” thầm lặng của hệ tim mạch

Thức khuya là một thói quen phổ biến, đặc biệt ở người trẻ hiện đại. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc ngủ không đủ giấc hoặc thường xuyên thức khuya làm tăng nguy cơ cao huyết áp, rối loạn nhịp tim, tăng cholesterol xấu (LDL), giảm cholesterol tốt (HDL) – từ đó làm tổn thương hệ mạch máu não và tim, là yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến đột quỵ.

Khuyến nghị: Nên ngủ đủ 7–8 tiếng mỗi đêm và duy trì giờ ngủ ổn định. Tránh sử dụng thiết bị điện tử ít nhất 30 phút trước khi ngủ để cải thiện chất lượng giấc ngủ.

*Thức khuya là một thói quen ảnh hưởng không tốt tới sức khỏe*

2. Ăn mặn – con đường ngắn dẫn đến tăng huyết áp

Muối (natri) là một thành phần thiết yếu trong chế độ ăn uống, nhưng dư thừa muối là nguyên nhân chính gây ra tăng huyết áp – yếu tố nguy cơ trực tiếp dẫn đến đột quỵ. Theo khuyến cáo của WHO, mỗi người chỉ nên tiêu thụ không quá 5g muối/ngày, tuy nhiên thực tế, người Việt Nam đang sử dụng gấp 2–3 lần con số này.

Thói quen đáng lo: Ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn (mì gói, xúc xích, đồ hộp), dưa muối, chấm quá nhiều nước mắm, xì dầu…
Giải pháp: Giảm muối dần trong khẩu phần ăn hàng ngày, sử dụng gia vị thảo mộc thay thế, đọc kỹ nhãn thành phần trước khi mua thực phẩm.

3. Ít vận động – “thủ phạm” gây xơ vữa động mạch

Cuộc sống hiện đại khiến nhiều người rơi vào tình trạng “ngồi nhiều – vận động ít”, đặc biệt là nhân viên văn phòng. Việc ít vận động làm suy giảm lưu thông máu, gây tích tụ mỡ nội tạng, rối loạn lipid máu, tăng nguy cơ xơ vữa động mạch – nguyên nhân dẫn đến đột quỵ và nhồi máu cơ tim.

Khuyến nghị: Duy trì thói quen tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày/tuần. Ưu tiên các bài tập aerobic nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, đạp xe, bơi lội…

*Ít vận động làm suy giảm lưu thông máu*

4. Uống ít nước – máu đặc, dễ tạo cục máu đông

Không uống đủ nước sẽ làm máu trở nên đặc và nhớt hơn, tăng nguy cơ hình thành huyết khối (cục máu đông). Khi những cục máu đông này di chuyển lên não và làm tắc nghẽn động mạch, đột quỵ do thiếu máu cục bộ sẽ xảy ra – đây là dạng đột quỵ phổ biến nhất, chiếm khoảng 85% tổng số ca.

Giải pháp: Uống 1.5–2 lít nước/ngày tùy theo thể trạng và mức độ hoạt động. Ưu tiên nước lọc, hạn chế nước ngọt có gas, cà phê, rượu bia.

5. Căng thẳng kéo dài – “chất xúc tác” nguy hiểm

Áp lực công việc, căng thẳng tâm lý, lo âu… khiến cơ thể tiết ra nhiều hormone cortisol và adrenaline – gây co thắt mạch máu, tăng nhịp tim, tăng huyết áp đột ngột, từ đó dễ dẫn đến đột quỵ cấp tính.

Biểu hiện: Đau đầu, mất ngủ, bốc hỏa, trầm cảm nhẹ, dễ cáu gắt, giảm tập trung.
Khuyến nghị: Giữ lối sống tích cực, thiền định, tập thở sâu, giảm áp lực từ mạng xã hội. Trò chuyện, chia sẻ với người thân, chuyên gia tâm lý khi cần thiết.

*Căng thẳng dễ gây co thắt mạch máu, tăng nhịp tim, tăng huyết áp đột ngột*

Đột quỵ là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn cầu. Tại Việt Nam, tỷ lệ người mắc đột quỵ ngày càng tăng, đặc biệt ở nhóm tuổi từ 40 trở lên. Điều đáng lo ngại là có đến 70% nguy cơ đột quỵ xuất phát từ những thói quen hàng ngày mà chúng ta thường xem nhẹ. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn nhận diện các yếu tố nguy cơ tiềm ẩn và cách phòng tránh hiệu quả.

6. Uống quá nhiều cà phê hoặc đồ uống chứa caffeine

Caffeine có thể gây tăng huyết áp tạm thời, đặc biệt khi sử dụng với liều lượng lớn (trên 400mg/ngày – tương đương 4 tách cà phê). Với những người có sẵn bệnh lý tim mạch hoặc tăng huyết áp, caffeine có thể kích thích hệ thần kinh giao cảm, làm tăng nhịp tim, gây co mạch và tăng áp lực lên thành mạch máu – những yếu tố làm tăng nguy cơ đột quỵ.

7. Bỏ bữa sáng

Nhiều người có thói quen bỏ bữa sáng do bận rộn hoặc muốn giảm cân. Tuy nhiên, việc này có thể làm rối loạn chỉ số đường huyết, gây tăng cortisol – hormone căng thẳng, ảnh hưởng đến huyết áp và mạch máu. Một nghiên cứu đăng trên Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism cho thấy những người thường xuyên bỏ bữa sáng có nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ cao hơn 27% so với người ăn sáng đầy đủ.

*Bỏ bữa sáng có thể làm rối loạn chỉ số đường huyết, gây tăng cortisol*

8. Chế độ ăn thiếu chất xơ và dinh dưỡng

Chất xơ giúp giảm cholesterol máu, điều hòa huyết áp và hỗ trợ kiểm soát đường huyết. Thiếu chất xơ khiến cơ thể dễ tích tụ mỡ máu và tăng nguy cơ hình thành mảng xơ vữa – nguyên nhân chính gây tắc nghẽn mạch máu não.

Khuyến nghị dinh dưỡng: Bổ sung ít nhất 25-30g chất xơ/ngày từ rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên cám và các loại đậu.

*Thiếu chất xơ khiến cơ thể dễ tích tụ mỡ máu và tăng nguy cơ hình thành mảng xơ vữa*

9. Chủ quan với các bệnh lý nền

Tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn lipid máu, rung nhĩ… là những yếu tố nguy cơ hàng đầu gây đột quỵ, nhưng nhiều người không điều trị dứt điểm hoặc không tuân thủ chỉ định của bác sĩ.

Sai lầm thường gặp: Tự ý ngưng thuốc, lạm dụng thuốc nam không rõ nguồn gốc, không kiểm tra sức khỏe định kỳ.
Giải pháp: Tuân thủ phác đồ điều trị, kiểm tra huyết áp – đường huyết – mỡ máu thường xuyên, điều chỉnh lối sống lành mạnh.

Cần chú ý tới các bệnh nền có thể dẫn tới đột quỵ

10. Bỏ qua những dấu hiệu cảnh báo sớm

Đột quỵ thường xảy ra đột ngột nhưng vẫn có những dấu hiệu cảnh báo sớm như:

Méo miệng, tê yếu nửa người
Nói ngọng, khó hiểu
Mất thăng bằng, chóng mặt đột ngột
Mắt mờ, nhìn đôi.

Nguyên tắc FAST cần ghi nhớ:

Face (mặt): Kiểm tra xem mặt có bị lệch không
Arm (tay): Nâng cả hai tay xem có tay nào yếu không
Speech (lời nói): Nói thử một câu, kiểm tra độ rõ ràng
Time (thời gian): Gọi cấp cứu ngay lập tức nếu có dấu hiệu.

Đột quỵ không phải là “tai họa trời giáng” – đó là hậu quả tích tụ của chính những thói quen nhỏ mỗi ngày. Khi bạn chủ quan, cơ thể vẫn âm thầm “gánh chịu”. Ngược lại, nếu bạn biết điều chỉnh, duy trì lối sống lành mạnh, thì 70% nguy cơ đột quỵ hoàn toàn có thể phòng tránh được. Đừng đợi đến khi biến chứng xảy ra mới bắt đầu quan tâm đến sức khỏe. Hãy bắt đầu ngay hôm nay, từ những hành động nhỏ: ngủ sớm hơn một chút, bớt muối trong bữa ăn, vận động nhiều hơn và yêu thương cơ thể mình đúng cách.

Mặc dù đột quỵ là một biến cố y khoa nguy hiểm, nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa được nếu bạn nhận diện và điều chỉnh sớm các thói quen không lành mạnh. Việc xây dựng lối sống khoa học, ăn uống điều độ, vận động thường xuyên và theo dõi sức khỏe định kỳ là những “vũ khí” mạnh mẽ giúp bạn tránh xa nguy cơ đột quỵ.